Verhaal

Wegwerpmensen

Ooit was het een klooster, maar dat is lang geleden. Toen ik het gebouw leerde kennen, gaf het onderdak aan een spirituele commune, later werd het een afkickcentrum voor min of meer christelijk verslaafden. De flowerpower ontnuchterde en het pand kreeg een nieuwe bestemming: bejaarden strijken neer in ‘Huize Avondrood’.

Avondrood gaat weldra ten onder en de ‘senioren’ vertrekken naar riante nieuwbouw. Er volgt een grondige renovatie en het wooncomplex vervolgt haar weg als ‘gezinsvervangend tehuis’. Wat eigenlijk ‘kleinschalig wonen’ is, is vermaatschappelijking. Een krappe tien jaar later wordt besloten dat het toch niet zo maatschappelijk is. De bewoners verhuizen ‘de wijk in’.

De ontstane ruimte is geschikt voor asielzoekers die grenzeloos in procedures blijven hangen, totdat het vluchtelingenbeleid in stroomversnelling op de schop gaat en asielzoekerscentra massaal gesloten worden. Na een jaartje anti-kraak wordt een nieuwe doelgroep voor het pand gevonden: verslaafde psychiatrische patiënten met een justitie-achtergrond. Ook zij moeten weldra ‘de wijk in’, door het uit de pan rijzen van zorgkosten en de bijhorende afbouw van de AWBZ.

Wie nu? In de wereld van wegwerpmensen is het nooit lang wachten. In het Midden Oosten en Afrika vechten ze elkaar de tent uit, dus een nieuwe golf vluchtelingen stroomt binnen. Waar laten we die? Ex-klooster, ex-Avondrood, ex…  Het komt goed van pas.

In Nederland excelleren we in het recyclen van mensen in de categorie ‘ongemakkelijk’. Altijd keurig georganiseerd en gelegitimeerd in sluitend beleid. Alsof het zorg en planning is in plaats van onmacht. Ja, de illusie van een humane en beheersbare maatschappij is ons wat waard. Historisch bewustzijn komt hier niet van pas: wij leggen liever geen pijnlijke verbanden en verkiezen ‘ont-weten’ boven leren van ervaring. Dat stoort me een beetje, daarom geef ik dit wooncomplex eens een stem.

Want wie worden de volgende bewoners als de vluchtelingen-stroomversnelling gekanaliseerd is? Andere naam, andere status, ander verhaal, andere regelgeving… Ik gok buitenlandse studenten, maar het kunnen ook ex-gedetineerden zijn, al dan niet voorzien van een enkelband. Dat hangt af van incidenten, de economie, de media en de angst van mijn medeburgers.

Misschien weer psychiatrische patiënten, als de wijk-ideologie toch niet blijkt te werken of in de praktijk duurder uitpakt dan berekend in de blauwdruk-wereld.

Mensen in categorieën zullen altijd trekvogels blijven. Trekvogels en pingpong-ballen, afhankelijk van het verhaal dat anderen van hun leven maken: deskundigen, media-mensen, wetenschappers en beleidsmakers. Dat kan bij gratie van het feit dat mensen, zodra ze in hokjes worden gestopt, geen menselijk gezicht hebben. Geen eigen beleving en betekenisgeving, geen eigen verhaal of geschiedenis, laat staan een eigen mening. Het is slechts nog ‘dat soort mensen’. Er wordt bij categorieën mensen van alles door de strot geduwd, wat voor  individuen ondenkbaar zou zijn…

Kwetsbaar of gevaarlijk, te beschermen of buiten te sluiten: elke categorie is een gevaar voor de mens als zichzelf.