Reportage

Van Daklozen naar Thuislozen

Het beeld dat we vaak van ‘daklozen’ hebben is van een magere man met baard, een beetje slonzig die met een aantal plastic tassen naast zich ergens op de grond zit met een bordje voor zich waarop hij geld vraagt voor het slaaphuis. Maar de meeste mensen die geen thuis hebben zijn onzichtbaar, misschien zien ze eruit als een student, hebben ze gewoon ergens een baantje of sta je met ze in de rij voor de kassa. De associaties die wij doorgaans bij daklozen hebben kloppen niet.

Een veilig thuis

Er zijn 700 mensen in Groningen die geen eigen woning hebben. Ik spreek Marcel van Wender. Wender helpt jongeren, ouderen, vrouwen, mannen en gezinnen bij wie van alles speelt in het leven. Dat kan dakloosheid zijn, maar ook verslaving, psychische problemen, schulden en/of huiselijk geweld. Marcel heeft het altijd over woningzoekenden, eventueel over thuislozen, maar dus nooit over daklozen. Het gaat over mensen die een veilig thuis zoeken.

De helft is jong en man

“Deze woningzoekenden zijn merendeels jong en man”, vertelt hij, “De helft is tussen de 18 en 30 jaar.” Wender biedt opvang in de Schoolstraat en het Ommelanderhuis daar vlakbij en heeft nog meer locaties in de stad en daarbuiten. Herfst 2022 werd besloten dat de nachtopvang een 24-uursopvang moest worden. Dit mede dankzij Corona. Dat betekent wel dat er veel minder plek is. Maar 24-uursopvang biedt meer rust omdat de bewoners niet meer de hele dag door de stad hoeven te zwerven. Verder biedt Wender ondersteuning aan huis om huisuitzetting te voorkomen en opvang voor vrouwen. De winteropvang, waar maximaal 79 mensen terecht kunnen, verzorgt Wender samen met het Leger des Heils.

Voorkomen van huisuitzetting

Werner is Adviseur Strategie & Innovatie bij Wender. Ik begrijp dat hij voorheen op de werkvloer in direct contact stond met de doelgroep, met deze nieuwe functie staat hij wat meer op afstand. Over zijn vorige functie zegt hij: “Ik vond het fantastisch om te gaan met al die verschillende mensen omdat elke dag anders is. Bij sommige mensen kan je met wat stut-en-steunwerk de boel overeind houden (dus huisuitzetting voorkomen). Maar soms is het belangrijk dat iemand zo snel mogelijk opgevangen wordt. Mensen zit het vaak tot hier en zijn het overzicht kwijt, dat levert heel veel stress op. Maar soms lijkt de puinhoop groter dan hij is en als je dan zo’n vuilniszak met ongeopende brieven gaat sorteren en je eindigt met vijf brieven die echt belangrijk zijn dan kan het allemaal best meevallen. Het gaat erom dat iemand dat even voor je doet en even met je meedenkt. Ik vond die dynamiek erg interessant en mooi dat je de situatie voor de mensen kunt verlichten. Soms is het niet zozeer dat je iets doet maar dat je er bent. Ik merk dat alleen al meedenken en oprecht luisteren het verschil kan maken voor iemand in nood.’’ Uit deze functiebeschrijving hoor je al dat het voorkomen van huisuitzetting, dus het voorkomen van thuisloosheid een belangrijk doel van Wender is.

Voorlichting

Marcel geeft voorlichting op hbo- en mbo-opleidingen. “Ik heb deze week  gesproken met studenten bij het Burgerschap Carroussel van het Alfacollege. Thuisloosheid is dichterbij dan sommige jongeren denken. Als zij bijvoorbeeld al maandenlang bij een vriend op de bank crashen lopen ze weliswaar niet op straat maar heb ze ook geen thuis. Op den duur ben je misschien uitgeschreven van een woonadres en krijg je een probleem met DUO of je uitkering.” Door voorlichting op scholen probeert Marcel jongeren bewust te maken en ervoor te zorgen dat ze niet op staat komen te staan. Zo geeft hij ook voorlichting bij de opleiding Social Work van de Hanzehogeschool om studenten te interesseren voor werk binnen de maatschappelijke opvang. Ook daarbij is het belangrijk om de beeldvorming van dak- en thuislozen goed neer te zetten. “Het gaat bij Wender vaak om leuke jongeren, het is echt niet allemaal kommer en kwel met gebruik of verslaving. We doen bijvoorbeeld leuke workshops en koken samen. Het gaat vaak over jongeren die het even moeilijk hebben maar veel perspectief hebben om een stabiele toekomst op te bouwen.”

Gefaseerde opvang

Wender biedt gefaseerde opvang. Dat betekent dat iemand zo nodig een proces doorloopt waarmee hij of zij bij stukjes en beetjes weer op eigen benen komt te staan. Bijvoorbeeld van crisisopvang met veel begeleiding naar een verlengd verblijf en via proefwonen (waar je een woning via Wender huurt) naar weer een eigen woning waar je zelf verantwoordelijk bent voor het betalen van de huur. Het woningtekort in Nederland heeft ook effect op de doelgroep waar Wender zich voor inzet. Zijn er geen woningen, dan zit de doorstroom muurvast.

Zorgmijders

Marcel legt uit dat niet iedereen in het systeem past dat opgetuigd is om thuislozen te begeleiden. “Er zijn mensen die zich in de opvang niet kunnen aanpassen. Dan zijn er teveel prikkels waardoor ze ongewenst gedrag laten zien. Het is belangrijk dat we ons best blijven doen en vasthouden aan medemenselijkheid, hoe vervelend deze mensen ook kunnen zijn. Het komt ook voor dat mensen uit beeld verdwijnen. Sommigen die zich niet thuis voelen bij de opvang zetten ergens een tentje of caravan neer en de gemeente gedoogt dat. De Wij-teams houden deze mensen in de gaten en kijken wat ze voor hun kunnen doen als ze het niet meer volhouden. We laten ze niet verkommeren. Maar de plekjes die deze mensen vinden worden wel steeds schaarser want de stad dijt uit en de rafelrandjes verdwijnen steeds meer.”

©Verveer