Reportage

Slavernijmonument: update

In de raadszaal van het Stadhuis tijdens een druk bezochte openbare bijeenkomst bracht Peggy Wijntuin advies uit over het slavernijmonument dat Groningen gaat krijgen.

Vier maanden lang had Peggy onderzoek gedaan en Groningers uit diverse gemeenschappen gesproken. Negen adviezen bood ze de gemeenteraad aan. Vanwege één van deze adviezen liepen de gemoederen in de zaal hoog op. Wijntuin adviseerde namelijk om een gezamenlijk monument op te richten voor de Trans-Atlantische slavernijhandel en het koloniale verleden. Zowel aanwezige nazaten uit de voormalige kolonies in het Westen als die uit het Oosten vonden dat er twee monumenten moeten komen. “Want” zeiden ze; “het zijn twee verhalen, dus moeten er twee monumenten komen”. Er was verwarring over de oorspronkelijke opdracht aan Wijntuin. Ook was er van verschillende kanten de vraag of de spirituele kant van het herdenken bemoeilijkt zou worden wanneer daar twee verschillende gemeenschappen met verschillende tradities gebruik van zouden maken. Charlotte Wekker vond dat dit spirituele aspect meer aandacht verdiende.

Lieuwe Jongsma, (mede)onderzoeker van het VOC verleden van Groningen was de enige die pleitte voor één gezamenlijk monument: “De ervaring van de slaafgemaakten in de West is in wezen hetzelfde als die van de tot slaafgemaakten in de Oost”. Ook wees hij erop dat degenen die bijvoorbeeld in Bengalen tot slaaf gemaakt werden hier in Groningen geen nazaten hadden, maar bij één monument dan toch ook herdacht zouden worden.

Voor Wijntuin haar adviezen besprak, deelde ze enkele highlights die naar voren waren gekomen in de gesprekken die ze gevoerd had. Als eerste noemde ze dat haar gesprekspartners Groningen beleefden als een witte, gesegregeerde stad waar de zwarte aanwezigheid onzichtbaar was. Waar veel nazaten van tot slaafgemaakten ervaringen hadden met racisme, uitsluiting en onrechtvaardigheid. In haar adviezen legde ze daarom de nadruk op het in gesprek blijven met elkaar over het verleden en de doorwerking daarvan op het heden. Ze adviseerde vaker tussentijdse bijeenkomsten te organiseren met geïnteresseerden om input op te halen, de betrokkenheid te vergroten en draagvlak te creëren. “Een monument is er vooral om met elkaar in gesprek te komen.” Ze legde uit wat het woord geschiedenis al zegt: Het is Geschied – en – Is. Het verleden werkt door in het heden. De functie van een monument, zei ze, is erkenning, educatie, bewustwording en verbinding.

Ze stelde voor een adviescommissie in te stellen die zal werken aan de formulering van de missie, het profiel, de keuze van de kunstenaar, selectie van het ontwerp, de locatie en het tijdpad om tot een monument te komen. “Hierin moet ook plaats zijn voor het perspectief van jongeren, voor mensen die emotionele verwantschap voelen met de slavernij en het koloniale verleden en die kennis hebben van de gevoelde witheid van de openbare ruimte en het zwarte narratief.” Ze adviseert ook het jaar 2024 los te laten als het moment waarop het klaar moet zijn. “Het is beter om zorgvuldig te zijn.” Peggy Wijntuin kreeg veel complimenten en bedankjes vanwege haar gedegen en uitgebreide advies over een zaak die gecompliceerder bleek te zijn dan velen aanvankelijk gedacht zullen hebben..

Wethouder Molema sloot de bijeenkomst -waar ook gemeenteraadsleden van diverse partijen bij waren- af. Ze was blij met de openhartigheid van de aanwezigen en hoopte dat mensen zich ook in de toekomst vrij zouden voelen om van zich te laten horen. In september valt het besluit of er één of twee monumenten moeten komen.

beeld: OOGTV