Verhaal

 Het recht om te zijn wie je bent

 VN-verdrag

Het VN-verdrag ‘Gelijke rechten/kansen van en voor mensen met een handicap’ gaat in de eerste en laatste plaats over de erkenning dat mensen en kinderen die om één of andere ‘handicap’ niet in de mainstream maatschappij passen, goed zijn zoals ze zijn en gelijke kansen verdienen om mee te spelen in de samenleving. Zonder mitsen en maren, zonder eerst aan allerlei voorwaarden te voldoen.

‘Ja natuurlijk’, zal al snel gereageerd worden.

Wie kan het daar niet mee eens zijn?

Het is nogal bot om mensen hardop als minderwaardig weg te zetten.

Taal

Toch doen we dat overal en zonder erbij na te denken.

Gewoon in ons taalgebruik.

Om mensen ‘met’ te benoemen, gebruiken we allerlei diskwalificerende woorden.

De meeste beginnen met de ingebouwde meetlat van in-  of minder-: invalide, mindervalide, minder mobiel. Beperkingen, stoornissen en toegeschreven ziektebeelden vliegen ook probleemloos over tafel, ongehinderd door gebrek aan kennis.

‘Kwetsbaar’ is een andere veel gebruikte term om buiten-gewone burgers weg te zetten. Bij voorkeur als groep: kwetsbare groepenbeleid is reuze populair in de wereld van zorg- en samenlevingsontwerpers en ook vrijwilligers ontfermen zich er graag over.

Met ‘kwetsbare groepen’ mag je van alles doen en laten wat met andere burgers niet kan. Het is een soort vrijbrief om met de beste bedoelingen ongevraagd over ‘dat soort’ te beschikken.

Linke soep: ‘in categorieën verliezen mensen hun menselijk gezicht’. De geschiedenis leert hoe gevaarlijk dat kan worden.

Het slaat ook nog eens nergens op. Wie niet in de mainstream-maatschappij past, mag driedubbel ploeteren om mee te doen: zo hebben we dat geregeld.

Nu ben ik ook geen aanhanger van verbloemend taalgebruik. ‘Mensen met mogelijkheden’ komen mijn strot niet uit. Je moet wel iets benoemen om verschil te maken en anderen uit te leggen waar ze rekening mee kunnen houden.

Van mij mag dat wel rechtstreeks. ‘Mag ik uw ogen even lenen, ik zie geen biet’, dat is adequaat en simpel. Of: ‘Kluts kwijt en de weg ook. Kunt u me vertellen waar we hier zijn?’

Bij de aanvraag van voorzieningen of in de zorg is plaats voor ziektetermen en/of beperkingen, in de rest van de samenleving niet.

En zeker niet te onpas en aan de lopende band. Hoe kun je in vredesnaam eigenwaarde ontwikkelen als je overal op je ‘beperking’ of ‘afwijking’ gepakt wordt?

Alsof de rest van jezelf er niet toe doet.

Het recht om te zijn wie je bent

Het VN-verdrag ‘Gelijke rechten/kansen van en voor mensen met een handicap’ gaat allereerst over het recht om te zijn wie je bent.

Het recht op een eigen zelfgekozen identiteit, waardering voor alles waar ieder individu goed in is ‘met handicap en al’ (dus niet ondanks) en een eerlijke kans om bij te dragen aan een samenleving die net zo goed van ons allemaal is. Van betekenis zijn voor anderen is meer dan ‘er mogen zijn bij gratie Gods’ en ‘voor gezorgd worden’.

Die kant van het VN-verdrag is nog niet doorgedrongen in het hart van onze maatschappij.

Marlieke is lid van de Werkgroep Toegankelijk Groningen, zie ook het persbericht van deze zomer over de samenwerking van de werkgroep met gemeente Groningen.