Reportage

Diversiteit in het Theater

Mijn zoon (23) heeft Down Syndroom en speelt een belangrijke rol in de theaterproductie “Als het anders loopt” van Het Houten Huis, het beeldend muziektheatergezelschap van het Noorden. Het Houten Huis speelt door het hele land en daarbuiten en heeft inmiddels veel lovende kritieken gekregen voor producties en verschillende prijzen gewonnen. Ook met deze productie zal Het Houten Huis vanaf december op tournee gaan.

Mijn zoon speelt in “Als het anders loopt” een zoon die samen met zijn vader in een wachtkamer zit, ‘ Een wachtkamer waar niemand wil zijn’  staat in de aankondiging. Over die wachtkamer zegt de zoon in diezelfde aankondiging: “Iedereen kan hier terecht komen, zegt mijn vader. Hij vult een oneindige stapel formulieren in en ik moet stil zijn. Het duurt al zeker honderdtien uur. (..) Een meisje aan een infuus danst zo licht, ik denk dat ze kan vliegen. De jongen die net naast me zat heeft geen armen en benen, maar hij kan alles. (..) En ik, ik ben gewoon anders. Dat is juist goed, zegt mijn vader. Er is al zo veel hetzelfde”.

Nee hij is niet de enige met een handicap die meespeelt. Ook een jongen zonder onderarmen en onderbenen speelt mee en een vrouw die in een rolstoel zit. “Die vrouw die in een rolstoel zit is een fantastische actrice en ook de jongen zonder armen en benen heeft ondanks dat hij geen acteursopleiding heeft veel talent en gevoel voor humor. Hij is naar eigen zeggen de ‘Johnny Depp’ van de gehandicapten, haha” vertelt Elien van den Hoek de regisseuse/bedenker van het stuk. Met haar praat ik over hoe het is om met deze speciale acteurs te werken. Dat die jongen alles kan heb ik met eigen ogen gezien en wat mijn zoon kan en niet kan denk ik ongeveer te weten. In ieder geval is Elien creatief genoeg om met zijn grenzen om te gaan. Toen zoon zijn toneelvader geen ‘slechte vader’ wilde noemen omdat zijn echte vader naar de repetitie zat te kijken is dat ondervangen door hem een andere naam te geven: nu is hij Sebastiaan en dat is iemand die zoiets zonder probleem kan zeggen.

Elien: “Het idee voor dit stuk ontstond nadat ik zelf 4 jaar ziek was en voor allerlei kwalen veel in wachtkamers zat en me vaak onmachtig voelde. Ik zag mensen die er nog veel erger aan toe waren en raakte gefascineerd door hun kracht. Maar het stuk heeft ook te maken met de mensen die met een beperking werden geboren in mijn familie en bij vrienden. Het stuk gaat over de emotionele impact die dat heeft, de frustraties èn de enorme liefde die dat kan geven. In het stuk komen mensen voor die een fysieke of een verstandelijke beperking hebben. Ik had daar gewone acteurs voor kunnen kiezen en daar heb ik ook wel even over gedacht, maar ik zoek altijd mensen die zo dicht mogelijk bij het karakter van hun rol komen. En de ultieme typecasting voor een rol van iemand met een verstandelijke en fysieke beperking is dat je iemand kiest die een verstandelijke of fysieke beperking heeft. Dat is het meest geloofwaardige want dan hoeven ze dat niet te spelen. Het publiek ziet dat het echt is en dat maakt het ook spannend, dat doet iets met de kijker. Ik heb ook veel met hun gepraat over hun beperking en over hun ervaringen met het zorgsysteem en dat was ook heel inspirerend voor het stuk zelf.”

“Voor Sebastiaan geldt natuurlijk hetzelfde, je ziet dat hij een beperking heeft en dat heeft ook het personage dat hij speelt. Wat ik daaraan toe wil voegen is dat hij heel erg in het hier en nu is en dat is erg leuk en mooi om naar te kijken. Dat is een kwaliteit op zichzelf, iets dat acteurs altijd proberen te bereiken. Maar hij kan niet anders. Hij moet nog wel leren sommige dingen te doen zoals ze afgesproken zijn, maar dat hij zo in het hier en nu is houdt zijn spel fris. Gelukkig hebben hij en de vader in het stuk een goede klik en dat is belangrijk.”

“Ik vind het goed dat diversiteit door subsidiënten belangrijk wordt gemaakt, en dat dus theatergezelschappen ook daar op beoordeeld worden. Het is een manier om iets te veranderen in de samenleving. Het heeft me alerter gemaakt over sommige keuzes, dat is goed. Maar het bepaald niet welke onderwerpen ik kies voor een stuk, daarvoor is het maken van een voorstelling voor mij te persoonlijk. ”

“Werken met deze mensen is ook een uitdaging: Sebastiaan heeft extra repetities nodig en er moet een begeleider bij zijn die hem goed kent. Hij kan ook minder lang achter elkaar werken. Thomas (de man zonder armen en benen) werkt gewoon in het dagelijks leven dus hij moet vrij nemen en de vrouw in een rolstoel heeft iets meer pauze nodig en op tour soms wat medische zorg.”

Elien kijkt wel wat bezorgd als ze het heeft over de extra repetities die bijvoorbeeld Sebastiaan nodig heeft. De première is immers al in december van dit jaar. Toen ik mijn zoon vroeg hoe hij het vond om hard te werken zei hij: “Dat maakt niet uit, het is niet erg om een scène telkens op nieuw te doen”.  Verder vindt hij het gezellig met Elien en “wel leuk voor hun dat ik erbij ben” –  Elien: “ Daar heeft hij gelijk in!”