Verhaal

Hoe toegankelijk is de vrijheid?

Hoe toegankelijk is de vrijheid? Omgekeerd weet ik het antwoord wel. Hoe vrij is toegankelijk? Kort samengevat: uiterst beperkt. Als ik ergens heen wil, heb ik mijn eigen reisbureau nodig om er een geslaagde operatie van te maken. ‘Invaliden invoeren via de achteringang’ is geen uitzondering. Waar is de op-/afrit? Waar is de lift? Wie kan ik bereiken als die weer eens ‘buiten werking’ is?

‘Gehandicapt’ reduceert je keuzemogelijkheden om een gebouw in en uit te sluipen behoorlijk. Ook in de openbare ruimte is het spoorzoeken. Het kan allemaal wel, maar je moet even weten hoe. Dat is lastig als je ook een visuele handicap aan boord hebt en letterlijk elk overzicht mist. Ik plan mijn uitstapjes op onbekend terrein dan ook super-zorgvuldig. Als het kan, maak ik vooraf een verkennende expeditie zonder tijdsdruk. Maar anders bel ik een ‘ervaringsdeskundige’ om een situatie-omschrijving te geven. Zodat ik een scenario kan plannen en de risico’s kan berekenen. Ja, leven met een handicap of 2, 3 is een vak!

Maar hoe toegankelijk is de vrijheid eigenlijk? Deze filosofische overweging ga ik eens praktisch testen op het Bevrijdingsfestival in het Stadspark. Met een heldere situatie-analyse en reisroute-beschrijving* is het Vrijheidscollege door Herman Pleij** probleemloos te bereiken. Hoe vrij mag een mening zijn? Top-verhaal, boeiende verteller, goed debat en veel te weinig tijd. Omwille van mijn thema ga ik er niet verder op door, maar ik heb in maanden niet zo’n inspirerende ochtend meegemaakt.

Het is rustig, zo vroeg op de dag. Het publiek is ook nog helemaal nuchter.

Op de terugweg worden barricades gebouwd om de middag-massa beheersbaar te houden. Daar mag ik mijn lieve ‘vleermuis’ op 3 wielen legitimeren als ‘gehandicapten-vervoer’. Tikje geïrriteerd, snap ik best dat het kiezen of delen is. Of je ziet er duidelijk ‘invalide’ uit, of je mag jezelf af en toe met zoveel papieren uitleggen. Dat is logisch. Mijn probleem als ik mij zo niet wil weten. In mijn eigen beleving ben ik heel gewoon. ‘Ik voel me pas gehandicapt als ik een lekke band heb’ of als de materiële werkelijkheid me weer eens voor de voeten loopt.

Dat is vandaag zo’n dranghek en nog meer sluizen en barricades die ik lekker niet zie aankomen tot ik er bovenop zit. Voordeel van slecht zicht: je merkt een belemmering pas als ie er daadwerkelijk is.  Gelukkig kan elk hek best een beetje meer ruimte maken met hulp van mensen. En iedereen is helemaal super-behulpzaam als ik er een geintje van maak.

Dat ijzersterke gevoel voor humor is ‘s middags wel nodig. Wie waagt zich dan ook aan zo’n avontuur? Ik! Topsport! Ik ga meteen voor goud! Dat is de Concourslaan, hoofdingang naar het Bevrijdingsfestival om 15.30 uur en de ‘mainstage’ met een optreden van Triggerfinger.

Door de mensenmassa gaat dat nooit slagen, besef ik na ‘peentjes zweten’ om überhaupt het terrein op te komen. Het publiek bestaat vooral uit vitale jongeren in feeststemming. Enige invloed van alcohol en ‘de zon in de bol’ vermoedelijk. Ik heb in no time iemand achterop en een ander pleegt een aanslag op mijn claxon.

Gelukkig ben ik expert in ‘gedoe’. Snelle bek, stralend humeur, kwetsbaar image en humor doet de rest. Je moet in zo’n situatie geen lange tenen hebben en ook geen last van discriminatie-gevoeligheid, want je krijgt wat naar je hoofd/wielen. Met mijn excentrieke Trike vraag ik daar wel een beetje om. Hij haalt me uit de veilige categorie ‘kwetsbare groepen’ en geeft de status van ‘vrij wild’. Dat is af en toe link, maar wel een leuke uitdaging.

En het is allemaal niet kwaad bedoeld. Ik denk aan het verhaal van Herman Pleij en besef hoe goed het is dat mensen zeggen wat ze denken. Dat is misschien niet tactvol en soms pijnlijk, maar het is wel direct contact. En je leert hoe je weerwoord kan geven. Ook als het ‘psychisch gedoe’ betreft. In mijn omgeving hebben we het veel en vaak over ‘gekken’, ‘warhoofden’ en ‘mijn soort mensen’. Ik benut elke gelegenheid om er een doodgewoon thema van te maken. Wat het ook is, als je de tovertaal eraf haalt.

Zo’n menselijke file leent zich prima voor een sappige discriminatie-battle. De sfeer is uitstekend en iedereen heeft alle tijd. De eerste ingang naar het terrein strandt op een trap***. Daar heeft mijn vleermuis geen zin in. De onoverzichtelijke chaos mensen is ook niet hoopgevend. We besluiten daarom voor een omtrekkende beweging en proberen het bij de ingang voor de ‘crew’ vlakbij het podium. Lief vragen…  mogen we het zo proberen? Yes!

We komen bij de noodingang. Even overwegen we of we die sprong ook nog zullen wagen: het hek kan best iets meer open…  maar eerlijk gezegd is het zo wel goed genoeg. Er is verschil tussen ‘toegankelijkheid’ en ‘meedoen’. We mogen vast wel bij de massa, maar hoe leuk is dat? Iedereen staat te dansen en te springen, de meesten zijn er met een groepje en er wordt gegooid met van alles dat ik niet aan zie komen. Nu sta ik op een vrij groen grasveld vlakbij de muziek, het geluid is top. Er is wel een hek, maar ik zie toch zowat niks, dus wat is de winst?

Echt meespelen zit er toch niet in. Dus ik besluit om mezelf vrijwillig lekker buiten te sluiten. Veilig achter het hek. En daar verschrikkelijk van te gaan genieten!!!

Topdag! Met de toegankelijkheid van de vrijheid zit het vandaag wel snor in Groningen.

Er is zelfs speelruimte aan de grenzen. Waar dat in zit? Het klimaat, de sfeer en de mensen. Mensen zijn uiteindelijk altijd de doorslaggevende factor Koers Inclusief, niet de regels en het beleid. Dat zijn maar middelen. Het doel en de bedoeling zijn de mensen met wie je Stad deelt, ook en in het bijzonder op het Bevrijdingsfestival.

*Met dank aan Diederik van der Meide en de andere organisatie-mensen van het Bevrijdingsfestival.

**Herman Pleij, emeritus hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van

Amsterdam.

***Bij de hoofdingang is ook een ‘ramp’= maxi-afrit, maar die heb ik niet ontdekt.

Bekijk hier de aftermovie van het Bevrijdingsfestival!