Reportage
De laatste boot
21 juni precies zeventig jaar geleden kwam de laatste boot met Molukkers aan in Rotterdam. Dit waren geen asielzoekers of vluchtelingen. Deze mensen waren op bevel – het was een dienstbevel voor KNIL militairen- van de Nederlandse regering naar Nederland gekomen. De mannen die met hun families kwamen zouden – dachten ze – drie of misschien zes maanden blijven. Inmiddels wonen ze 70 jaar in Nederland. Deze misrekening van Nederland en het leed dat de Molukkers hiermee is aangedaan werd 21 juni ‘s avonds in de Molukkenkerk in Hoogkerk herdacht.
Er is muziek van Buka Jalan de groep die eerder indruk maakte op het online Bevrijdingsfestival in Groningen. Chris Alfons de presentator ontvangt gasten en de sfeer is ontspannen, soms wordt er even gelachen maar er worden ook harde woorden gesproken. Stefan Alfons (broer van Chris), initiator van deze herdenking oogt als een vriendelijke man, maar gevraagd wat hij zou willen dat de burgemeester voor de Molukkers zou moeten doen roept fel: “Veel te laat ! mamma is dood, pappa is dood!” – het had allemaal eerder moeten gebeuren. Hij vindt de dialoog met Nederlanders belangrijk, maar hij zegt ook – en we zullen het deze avond vaker horen – dat het tijd is dat Nederland erkent hoe zwaar het leven van de eerste generatie Molukkers in Nederland, hun vaders en moeders, opa’s en oma’s geweest is. Stefan: “Deze avond heb ik georganiseerd uit liefde voor mijn ouders en grootouders, uit respect voor hun leven.” Hij verwacht dus iets van Nederland, maar ook de Molukkers kunnen zelf iets doen zegt hij: “Het gaat om de bewustwording dat je verantwoordelijk bent voor je eigen bevrijding.?
De gemeente is aanwezig, in de persoon van beleidsadviseur diversiteit en emancipatie Fransien Saalbrink. “Er is veel onbekendheid bij Nederlanders, het is belangrijk dat wij deze geschiedenis met elkaar delen” zegt ze, en: “Het is belangrijk in de toekomst samen met elkaar op te trekken.” Ze refereert hier aan een zin uit de brief van zo’n honderd burgemeesters aan premier Rutte “Je kan niet hopen op een beter verleden, maar wel bouwen aan een hoopvolle toekomst.” In de brief, ook onderschreven door burgemeester Koen Schuiling, vragen de burgemeesters dat Nederland erkent “Dat de wijze van ontvangst en opvang destijds Nederland onwaardig is geweest en dat dit diepe sporen heeft nagelaten, tot op de dag van vandaag.”
De maandag daarvoor had Burgemeester Koen Schuiling de Molukse vlag gehesen op de Martinitoren. Chris Alfons was daarbij aanwezig en vertelt wat dat met hem deed: “Dit had zoveel impact op mij. Ik had nog nooit gezien dat een Nederlander de Molukse vlag hees en nu was het ook nog de burgemeester die dit deed. Wat is dat mooi!”
De derde gast van die avond is dominee Theo Pattinasarany: “Trouw is beschaamd” zegt hij en: “Er is ons meer ontnomen dan alleen de militaire status, families werden gescheiden, het huis en de kerk werden achtergelaten”. In de kerk klinkt instemmend gemompel wanneer de dominee zegt dat het er bij hem niet in gaat dat van Agt die geen oog had voor de onrechtvaardigheid de Molukkers aangedaan blijkbaar wel gevoelig is voor de onrechtvaardige behandeling van Palestijnen (en daarom zijn CDA lidmaatschap opzegt). “Was je dan blind toen wij kwamen, had je niet door dat we die acties pleegden om aandacht te vragen voor recht en rechtvaardigheid? en dan wil je wel een lans breken voor de Palestijnen, dit gaat er bij mij niet in.”
De dichter publicist Djodjie C. A. Rinsampessy liet aan het slot een gedicht horen, eerst in het Maleis en daarna in een Nederlandse vertaling “In den vreemde”. Op de achtergrond hoorde je zachtjes de zee ruisen zoals dat op de Molukken te horen is
“Zeg mij waarom mijn ouders, jouw ouders hier hebben moeten leven, zijn gebleven nooit meer zijn teruggekeerd in dit land zijn begraven (..)
Het volk schreeuwt nog steeds om aandacht het volk dat zich achtergesteld voelt dat de vrijheid mist om te leven zoals zij dat willen
Zeg mij waarom het hier zo stil is geworden, anderen ons verhaal niet vertellen, blijven ontkennen, ….